مسجد شیخ لطف الله
این مسجد در ضلع شرقی ميدان نقش جهان اصفهان (ميدان امام خمينى) و روبروی کاخ عالی قاپو واقع شده است. این مسجد را شاه عباس اول به احترام و افتخار شيخ لطف الله جبل عاملی روحانی شيعه آن روزگار که از لبنان به ايران آمده بود، ساخته است. در دوران صفويه این مسجد را مسجد صدر نيز می ناميدند.
|
کشور |
ایران |
|
شهر |
اصفهان |
| |
| مشاهده در نقشه | |
تاریخچه ساخت مسجد
این مسجد در سال ۱۰۱۲ هـ به دستور شاه عباس صفوى بنا شد و به نام عالم بزرگ «لطف الله عبدالکریم میسى» نامیده شد. وى یکى از فقهاى امامیه است که اصلیت او از جبل عامل لبنان است و دوران صفوى به ایران آمده بود. پس از این که ازبک‌ها محل اقامت وى را در قزوین اشغال کردند، شاه عباس وى را به نزد خود فراخواند. شیخ مدرسه و همین مسجد را که به نام او مشهور شد، بنا نهاد که به مدت ۱۷ سال کار بناى ساختمان مسجد ادامه پیدا کرد.
مشخصات بنا
مسجد شیخ لطف الله یکى از زیباترین آثار تاریخى شهر اصفهان بشمار مى‌رود. این مسجد داراى گنبدى است که از درون و بیرون با کاشى‌‌کارى‌هاى زیبا پوشیده شده است. این گنبد روى چندین تاق کنگرهدار مرتفع استوار است و با آیات قرآنى آراسته شده است. در فراز آن دایره‌اى وجود دارد که داراى منافذى است که با تزیینات فلزى آراسته شده است و براى روشنایى و تهویه بکار مى‌رود.
این گنبد به نقوش اسلیمى بسیار ظریفى تزیین شده است که در قشر خارجى به یک ستاره هشت‌گوش ساخته شده از کاشى‌هاى معرق رنگارنگ منتهى مى‌شود. قله آن نیز به کلاهکى منتهى مى‌شود که با کره‌هایى منظم تزیین یافته است، محراب از یک طاق دندانه دار تشکیل یافته که بر فراز آن نقوش ظریف اسلیمى نقش شده است. این طاق کنگرهدار از داخل داراى مقرنس‌هاى صدفى شکل است که در انتهاى آن به نقوش گیاهى زیبایى آراسته شده است. این مسجد از لحاظ زیبایى نقوش و اسلیمى‌‌هاى بکار رفته در آن تحفه‌اى بى‌نظیر بشمار مى‌آید.
از ویژگیهای خاص این مسجد نداشتن صحن و مناره که در تمامی مساجد اسلامی جزء لاینفک بنا است، چرخش ۴۵ درجه ای که از محور شمال به جنوب نسبت به محور قبله دارد، گنبد کم ارتفاع مسجد، محراب بی بدیل مسجد و کتیبه های نفیس و طره های سردر که درون گلدان مرمرین جای گرفته اند، می باشد.
کتیبه خارجی گنبد به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی حاوی سوره های قرآن کریم است. خطوط کتیبه های داخل گنبد مسجد را علیرضا عباسی و خطاط دیگری که شهرت چندانی ندارد و نام او استاد باقر بنا است، نوشته اند. مضمون این کتیبه ها آیات قرآنی و عبارت مذهبی است. علاوه بر آن خطوط بنائی با کاشی مشکی بر زمینه سفید آیات قرآنی کتابت شده است.
در چهار گوشه داخل مسجد نیز بار دیگر آیاتی با خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی با کاشی سفید معرق نوشته شده است. در ضلع شرقی و غربی مسجد شیخ لطف الله اشعاری به زبان عربی که آن هم به خط ثلث است، نوشته شده که بنا به اظهار کارشناسان سراینده آنها شیخ بهائی است. خطاط این کتیبه ها نیز باقر بنا است.
در جلو مسجد حوض ۸ گوش بسیار زیبائی وجود داشته که پیوسته لبریز از آب بوده است. این حوض را در اواخر دوره قاجار خراب کرده اند. اگر چه اختصاصی بودن مسجد باعث شده که سیاحان کمتری درباره آن مطلب بنویسند اما می توان ادعا کرد مسجد شیخ لطف الله در عداد آثار شاخص و مشهور عصر صفویه است.
وجود کتیبه های نفیس و طره های سردر که در درون گلدان مرمرین جای می گیرند آنچنان زیبائی جاودانه در ذهن بیننده بیدار می کنند که این یقین برای او حاصل می شود که معماری این اثر الهامی بوده است. زیرا دارای حالت ویژه و منحصر بفرد نماز انسان با خداوند است.
منابع
- گنجينه آثار تاريخى اصفهان، لطف الله هنرفر، ص401.
- مسجد شیخ لطف الله، درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان، بازیابی: 13 اردیبهشت 1393.